زمینه: کاربرد نامتعادل و بی رویه برخی نهاده های شیمیایی از جمله عامل ای آسیب رسان زیست محیطی به شمار می رود که باعث کاهش کیفیت و سلامت خاک می شود. چای کمپوست به عنوان عصاره ورمی کمپوست، بیشتر ویژگیهای سودمند ورمی کمپوستی را که از آن تهیه می شود را دارد؛ که در طول عصاره گیری، مواد مغذی کانی محلول، هیومیک‌اسید، فولویک‌اسید، هورمون ها و تنظیم کننده های رشد از ورمی کمپوست وارد عصاره می شوند.
هدف: این تحقیق با هدف کاربرد مواد آلی و کاهش مصرف مواد شیمیایی در راستای تولید محصول گواهی شده و ارگانیک و تعیین بهترین رقم و غلظت چای کمپوست بر رشد و عملکرد سه رقم گوجه فرنگی گلخانه ای انجام شد.
روش شناسی: این آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و دو فاکتور شامل سه رقم گوجه فرنگی ( 4129، سنا و هیراد) و پنج سطح چای کمپوست (0، 25، 50، 75 و 100 درصد حجمی) در گلخانه تحقیقاتی مرکز آموزش و تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی بوشهر واقع در برازجان انجام شد. صفات مورد بررسی شامل عملکرد کل، عملکرد تک بوته، متوسط وزن میوه، تعداد میوه تک بوته، متوسط وزن میوه، تعداد میوه در خوشه، تعداد گل در خوشه، تعداد میان گره تا اولین خوشه، تعداد خوشه در بوته، فاصله اولین میوه از سطح زمین، قطر ساقه، سفتی میوه، طول، قطر و نسبت طول به قطر میوه، اسیدیته قابل تیتراسیون، موادجامد محلول، pH آب میوه، ویتامین ث و شاخص کلروفیل بود.
یافته ها: نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان دادند که تاثیر رقم و سطوح مختلف چای کمپوست روی همه ی صفات اندازه گیری شده بجز صفات تعداد خوشه در بوته و فاصله اولین میوه از سطح زمین معنی دار بودند. مقایسه میانگین داده ها نشان دادند که بیشترین مقادیر در عملکرد کل (248/93 تن در هکتار)، عملکرد تک بوته (8/29 کیلوگرم)، متوسط وزن میوه (195/27 گرم)، تعداد میوه در خوشه (8)، تعداد میوه تک بوته (42/16)، تعداد گل در خوشه (9/6)، سفتی بافت میوه (4/11 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع) و طول و قطر میوه (84/86 و 66/26 میلیمتر) مربوط به تیمار 50 درصد حجمی چای کمپوست و رقم هیراد بود. همچنین بیشترین میزان ویتامین ث (2/62 میلیگرم در 100 میلی لیتر عصاره) و شاخص کلروفیل (59/42) نیز در رقم هیراد و تیمار 25 درصد حجمی چای کمپوست مشاهده شد.
نتیجه گیری: به‌طورکلی می‌توان نتیجه گرفت که استفاده از چای کمپوست به صورت خاکی روی رقم های گوجه فرنگی می‌تواند سبب بهبود رشد گیاه و عملکرد محصول گردد. با توجه به نتایج حاصل از این آزمایش، تیمار 50 درصد حجمی میان سطوح مختلف چای کمپوست و رقم هیراد میان سه رقم مورد ارزیابی عملکرد مطلوب تری در بیشتر شاخص های رشدی و عملکردی داشتند.
